ویروس کووید 19 که این روزها در دنیا تاختوتاز میکند از خانواده بزرگ ویروسهای کرونا است که در سال 1960 شناسایی شدند. این خانواده از ویروسها به علت زایدههای تاج مانندی که در پوسته خود دارند، با نام کرونا از سوی دانشمندان نامگذاری شدند. بشر در طول بیست سال اخیر چندین حمله از طرف این ویروسها را تجربه کرده است.
نخستین حمله این ویروسها توسط گروه سارس از این خانواده در سال 2002 و در چین اتفاق افتاد که منجر به سندرم حاد تنفسی کرونای سارس شد و تلفات زیادی هم بههمراه داشت. دومین حمله توسط گروه کرونای مرس در خاورمیانه اتفاق افتاد که این گروه نیز سیستم تنفسی را در انسانها مورد حمله قرار میداد. سومین حمله ویروسی از این خانواده مهاجم، در سال2020 با کرونای کووید 19 که از استان ووهان چین آغاز شد و باز سیستم تنفسی انسان را نشانه گرفته و هماکنون نیز دنیا را درگیر خود کرده است.
با این مقدمه درباره خانواده کرونا ویروسها وارد بحث میشویم. این دفعه کرونا با این ویروس مهاجم کووید19 که استراتژی همهگیری بالا و شیوع جهانی را در اولویت خود قرار داده، وارد دنیای انسانها شده و تنش و درگیری جهانی جدیدی را ایجاد کرده است. در شروع کار باید آنالیزی از استراتژی کرونا ویروسها و در مقابل، تاکتیک انسانها که هرکدام در یک مجموعهای بهنام کشور با آن مقابله میکنند، داشته باشیم. البته نکته اصلی در طرف انسانی، هوشمندی کشورها در استراتژی مقابله با آن است.
چین به عنوان خاستگاه اصلی کووید19، استراتژی قطع ارتباط این ویروس با دنیای خارج را برگزید و راه مقابله با این ویروس با این حرکت شروع کرد که توانست تا حدودی در کشور خود جلوی خسارتهای اقتصادی و اجتماعی را بگیرد. با این حال نتوانست از گسترش آن به سایر نقاط دنیا به علت کمکاری در اطلاعرسانی و عدم تصمیم برای قطع ارتباط با کشورهای دیگر یا نبود درک کشورها در بزرگی بحران جلوگیری کند؛ و این مسئله باعث همهگیری وسیعی شد که هم اکنون 60 کشور را درگیر این بحران کرده است.
باید به این نکته دقت کرد که بر اساس گزارش کشور خاستگاه یعنی چین، شروع و شیوع این ویروس از جشنواره غذاهای دریایی در چین بوده؛ دقیقا اینجا نیاز به کارشناسی دقیق است که چرا این ویروس در اینجا این جهش را انجام داده است؟ در همین راستا باید به این سوالات جواب داد که:
- چه شرایطی باعث شد که کووید 19 از این خانواده ویروسی کرونا خاصیت تهاجمی خود را نشان دهد و استارت حمله را بزند؟
- آیا شرایط طبیعی جهش ویروسی را برای ویروس آماده کرد؟
- آیا آزمایشگاههای انسانی این شرایط را برای جهش به کووید19 ایجاد کرد؟
- درادامهی سوال بالا آیا شرایط این جهش برای این ویروسها سهوا ایجاد شده یا به عمد؟
بهنظر نگارنده این یاداشت، برای جواب به این سوالات هم نیاز به تحقیق علمی از طرف سازمانهای بینالمللی بهمانند سازمان بهداشت جهانی است و هم نیاز به تحقیق سیاسی از طوی سازمانهای بینالمللی مرتبط با بحرانهای جهانی.
تاریخ در آینده در باره علت این موضوع، خواهد نوشت.
در ادامه نوع استراتژی طرف انسانی این ویروس میتوان گفت نوع مدیریت و نگاه علمی در مبارزه با این ویروس بسیار مهم و لی درجه هوشمندی در درک زمان طلایی شیوع مهمتر و کلیدی است. مثال آشکار مدلی که هنگکنگ به عنوان کشوری هم مرز و دارای تبادلات اقتصادی و ارتباطی زیاد با خاستگاه این ویروس (چین) توانست کنترل را طوری انجام دهد که فقط زیر صد نفر تلفات داشته باشد.
در همین باره بیشتر بخوانید:
- عطسه کرونا بر ساحت اوپک؛ بررسی نقش ویروس کرونا بر بازار نفت
- ویروس کرونا و مدیریت بحران؛ لزوم همکاری سازمانهای بینالمللی در جهت رسیدن به ثبات و آرامش
هنگکنگ به محض استارت این ویروس در چین و موازی با اقدامات چین برای کنترل، در وهله نخست تمام موسسات آموزشی و دانشگاهی خود را تعطیل اعلام دارد، کسب و کار را با تمهیدات به صفر رساندن مالیات، اعطای وام بدون سود و همچنین هزینه تامین آب و برق و سایر کمکها به مردم و کسب و کارها توانست کنترل این نوع کارها را هم بهدست بگیرد. از طرفی دیگر اخطار جدی به مردم در مورد قرنطینه و قراردادن جریمه برای کسانی که از این قانون تبعیت نمیکنند تقریبا قانون قرنطینه و پروتکل مخصوص این ویروس را در آن کشور نهادینه کرد. همچنین رعایت تبصرههای قانونی را برای مردم الزامی کرد. هشدار به موقع و از دست ندادن زمان و بالابردن هوشیاری و آگاهی مردم درباره این ویروس توانست این بحران را که اکنون جهانی شده کنترل نماید. با هوشمندی تمام از وقت طلایی که ویروس برای شیوع و همهگیری احتیاج داشت، استفاده بهینه کرد و توانست کنترل را بهدست بگیرد و نگذارد این ویروس از زمان طلایی برای همهگیری استفاده کند.
این ویروس برای حمله گستردهاش نیاز دارد که یک کلونی ایجاد کند و بعد استراتژی گسترش را در پیش بگیرد. هنگکنگ با شناخت نقطه ضعف این ویروس که همانا ایجاد این کلونی بود توانست بر این ویروس پیروز شود و این از هوشمندی تیم مدیریت بحران آن کشور ناشی میشود که دیوار به دیوار با کشوری آلوده به ویروس این چنین سربلند بیرن بیاید و مردمان این کشور باید به تیم مدیریتی خود افتخار کنند که متاسفانه در خیلی از کشورهایی که مدیریت بحران علمی کفایت لازم را ندارند، این ویروس کماکان در حال تاختوتاز است.
