امروزه محیط‌زیست از یک‌سو با تهدیداتی ازجمله سوراخ شدن لایه ازن، گازهای گلخانه‌ای، گرمایش جهانی، خشک‌سالی، سیل، بحران آب، تخریب زیستگاه و شکار بی‌رویه حیوانات وحشی که ناشی از سوء مدیریت محیط‌زیست پیرامون انسان است روبه‌رو است و از سوی دیگر انسان که جزئی از چرخه زیست‌محیطی است با بیماری‌های واگیرداری دست‌به‌گریبان است که بقای نسل بشر را با چالش مواجه نموده است. در قرون گذشته بیماری‌های مانند طاعون، سل، آبله و بسیاری دیگر از امراض نسل بشر را با بحران مواجه نموده بود و در قرن حاضر جهان با بیماری‌های مانند تب کریمه کنگو، آنفلوانزای مرغی، آنفلوانزای خوکی، ابولا، سارس، مرس و در سال 2019 ویروس جدید کرونا با نام (COVID -19) شناخته می‌شود، مواجه است. این ویروس‌ها پس از جهش تکاملی در زنجیره انتقال از حیوان به انسان و سپس از انسان به انسان دیگر اپیدمی می‌شود و امنیت انسانی را در سراسر جهان با مخاطره روبه‌رو می‌سازد. بیماری‌های عفونی واگیردار چه در قرون گذشته و چه در دنیای معاصر امروز، خسارت سنگینی را بر جامعه بشری وارد نموده است که علی‌رغم پیشرفت‌های علم پزشکی درزمینه پیشگیری و درمان بیماری‌های واگیردار هم‌اکنون نیز بیماری‌های عفونی با قابلیت ایجاد اپیدمی یک مشکل جهان‌شمول محسوب می‌شود. ظهور بیماری‌های جدید (بیماری‌های نوپدید) با تغییرات وجهشی که در برخی عوامل عفونت‌زا ایجاد می‌شود و مقاومت دارویی در عوامل بیماری‌زا به‌راحتی موجب بروز همه‌گیری در ابعاد جهانی، فراملی و به شکل فرامرزی در آمده است؛ به‌عبارت‌دیگر امروزه با افزایش تبادلات انسانی خطر ابتلا به انواع مختلف بیماری‌های واگیردار افزایش یافته است؛ بنابراین ویروس‌ها محدودیت مرزی ندارند یک ویروس از یک منطقه آغاز و به‌سرعت مرزها را درمی‌نوردد تا توانایی مدیریت بحران بهداشتی عمومی و سلامت اجتماعی سایر کشورها را به چالش بکشد.
زنجیره بیماری عفونیدرباره ویروس کرونا
بیماری کرونا جزء آن دسته از بیماری‌های ویروسی منتقلِ از هوا است که دوره کمون بیماری ابتدا نهفته و سپس آشکار به‌سرعت شدت می‌گیرد. این ویروس ازنظر زمانی و مکانی در سال 2019 و از شهر ووهان چین آغاز و به‌صورت همه‌گیری در بدن میزبان‌های انسانی خود به‌وسیله پروازهای هوایی در حال گسترش و تکثیر است و شیوه انتقال از طریق هوا یا هوابرد که انتشار هوای آلوده به عوامل عفونی و رسیدن آن به محل ورود به بدن میزبان است انتقال به‌وسیله هوا نامیده می‌شود. به‌طورکلی کرونا ویروس‌ها در انسان یک بیماری تنفسی خفیف با علائم شبیه سرماخوردگی ایجاد می‌کند ولی توانایی ایجاد بیماری‌های شدید تنفسی و حتی کشنده نیز در آن به اثبات رسیده است. سازمان بهداشت جهانی این ویروس را (COVID _19) که خلاصه‌شده کرونا است نام‌گذاری کرده است. شیوع (COVID _19) به‌سرعت در حال تبدیل‌شدن به یک چالش بین‌المللی است. شیوع ویروس کرونا در کشورهای توسعه‌نیافته و کم‌درآمد با سیستم بهداشتی ضعیف و فقیر که آمادگی شیوع این ویروس را دارد در مواجه با عنصر غافلگیری بیماری واگیردار، سلامت اجتماعی را با چالش جدی جسمی و روانی مواجه می‌سازد و فشار زمانی و سرعت انتقال اپیدمی ویروس، کشورها را با مدیریت بحران که شامل تشخیص، پیشگیری و کنترل است که هزینه کمتری از درمان دارد مواجه می‌سازد، بی‌توجهی به این سه مقوله امنیت انسانی و حق بر سلامت اجتماع را با مخاطرات عمیقی روبه‌رو می‌سازند. ارتباط متقابل بین تهدید بیماری‌های واگیردار و آسیب‌پذیری جوامع و روش مدیریت توسط سازمان‌های بهداشتی و درمانی، دولت‌ها و همکاری با سازمان بهداشت جهانی و اختصاص بودجه توسط سازمان ملل متحد برای کشورهای کم توسعه‌یافته و جنگ‌زده خاورمیانه در کنترل این بیماری می‌تواند قابلیت پیشگیری و کنترل انواع بیماری‌های واگیردار را افزایش دهد. افراد و گروه‌های موجود در کشورهای کم توسعه‌یافته در برابر این تهدید آسیب‌پذیرند و کشورها نمی‌توانند به‌طور یک‌جانبه به مقابله با این آسیب‌ها بپردازند و نیازمند کمک‌های بین‌المللی و استراتژی مدیریت بحران برای مبارزه با عامل بیماری‌زا هستند و این امر با اتکا به سازمان‌های بین‌المللی و اتحاد کشورها حاصل می‌آید.
مسئولیت کشورها در قبال بهداشت (سلامت) عمومی وجهانی با بین‌المللی شدن بیماری‌های واگیردار وابستگی فزاینده بین بهداشت، امنیت انسانی و مدیریت بحران را ضرورت می‌سازد.
این بیماری با قابلیت غافلگیری وارد بدن میزبان خود می‌شود مانند ورود غافلگیرکننده به کشورهای میزبان؛ بیماری در مرحله پیدایش نهفته است و بعد از مدتی علائم آن آشکار می‌گردد همراه است با مرحله گسترش که با فشار و محدودیت زمان برای نجات جان بیمار آمیخته می‌گردد و ایجاد تهدید و نتیجه آن آسیب‌پذیری سلامت اجتماعی و فشار روانی حداکثری روبه‌رو است.
چین در مواجهه با کرونا
ویروسی که می‌تواند سیستم بهداشتی و درمانی مانند کشور چین را تحت‌فشار قرار دهد چالش بزرگی را برای سیستم بهداشتی در کشورهای فقیر و توسعه‌نیافته ایجاد خواهد نمود. این اپیدمی برای کشور چین تبدیل به یک تهدید اقتصادی، سیاسی شده و این ویروس صنعت گردشگری، صادرات و مسافرت هوایی و سیاست خارجی را تحت تأثیر قرار داده است و آسیب‌های ناشی از این بیماری نه‌تنها به اقتصاد چین بلکه بر تمامی جهان تأثیر منفی دارد و تهدیدی برای امنیت جهانی که نه‌تنها بعد مکانی آن گسترده‌تر گشته و مانند زنجیره‌ای بعد شبکه جهانی را در هم می‌نوردد و باعث آسیب‌پذیری در حوزه‌های اقتصادی، بهداشتی و سلامت روانی شهروندان هر کشوری به علت آنکه ساکنان به‌شدت دچار حملات (Panic) هراس عمومی، اختلالات اجتماعی و ضررهای اقتصادی برای حفظ سلامت خود و این‌چنین سلامت روانی اجتماع دچار تهدید می‌شود. این مدل نشان‌دهنده تعامل متقابل سه عامل بهداشت عمومی، مدیریت بحران، عامل بیماری‌زا است. بیماری‌های واگیردار شوک‌های را بر جوامع ملی بین‌المللی وارد می‌آورد و زمینه‌ساز توجه بیشتر سیاستمداران و به‌تبع آن سیاست خارجی کشور به مسائل بهداشتی می‌گردد.
کرونا تهدیدی برای امنیت جهانی
تهدید برای امنیت اینک نه‌تنها مانند وقایع سیل و زلزله بعد مکانی آن گسترده‌تر گشته و مانند زنجیره‌ای بعد شبکه جهانی را در هم می‌نوردد و تهدیدی از یک شهر کوچک آغاز گشته و به‌سرعت در حال مهاجرت از بدن میزبان خود به نقاط مختلف جهان است. تهدیدی که امنیت کشور را در حوزه‌های اقتصادی، امنیت انسانی، بهداشتی، غذایی تهدید می‌کند.
ارتباط امنیت زیست‌محیطی و امنیت انسانی رابطه دوسویه این دو در سه‌ضلعی با هدایت سیاست خارجی در این طیف شکل یک مثلث را به خود می‌گیرد که نه‌تنها حفظ منافع ملی که با ظهور مسئله بهداشت عمومی و سلامت اجتماعی و اپیدمی بیماری عفونی و پاندمی شدن آن همکاری همگرایی کشور در حوزه سیاست‌گذاری بهداشتی را ضرورت می‌بخشد بلکه شمار مشکلات بهداشتی که از مرزهای ملی فراتر می‌روند و نیازمند اقدامی در سطح جهانی و مدیریت بحران جهانی رو به افزایش است.
در این باره بیشتر بخوانید:
برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری و چگونگی برهم‌کنش اثرات متقابل بهداشتی و مدیریت بحران که بر روی سلامت جامعه تأثیر می‌گذارد. فعالیت‌های پیشگیرانه و کنترلی در مورد آن‌ها به اجرا گذارده شود و لزوم برنامه‌های مداخله‌ای سازمان‌ها و ارگان‌ها، نهادهای داخلی و بین‌المللی و همکاری را ضرورت می‌بخشد.
ارتباط متقابل بین تهدید بیماری‌های اپیدمی و آسیب‌پذیری جوامع و روش مدیریت توسط نخبگان حائز اهمیت است. مرحله پیدایش بیماری واگیردار نهفته است و بعد از مدتی علائم آن آشکار می‌گردد که با عنصر غافلگیری همراه است با مرحله گسترش که با فشار زمان است آمیخته می‌گردد و ایجاد تهدید و نتیجه آن آسیب‌پذیری سلامت اجتماعی و فشار روانی حداکثری روبه‌رو است.
غافلگیری، فشار روانی، تهدید سلامت اجتماعی، زمان کوتاه برای تصمیم‌گیری، فشار زمانی حادث می‌گردد و در مدیریت بحران رسیدن به ثبات و امنیت عمومی است.
برآمد سخن
نتیجه آنکه در بعد بین‌المللی برای پیشگیری و کنترل بیماری‌های واگیردار و مدیریت بحران در شرایط پاندمی نیازمند به همکاری جهانی است. همکاری سازمان ملل و سازمان بهداشت جهانی و برگزاری یک نشست ویژه شورای امنیت برای هماهنگی و همکاری بین‌المللی ضروری است. همکاری و کمک‌های بشردوستانه (اختصاص بودجه کلان) برای سرعت عمل در پیشگیری و کنترل و تجهیز و آمادگی کشوها برای تجهیزات درمانی و تحقیقات وسیع برای کشف و تولید واکسن به عمل آید و در عرصه داخلی اطلاع‌رسانی رسانه و شبکه‌های اجتماعی به‌دوراز ایجاد هراس منفی برای در پیش گرفتن آموزش رعایت بهداشت فردی و عمومی می‌تواند در عبور و مدیریت بحران مؤثر باشد. ایمن‌سازی مراکز بهداشتی و درمانی برای انجام پژوهش و تحقیقات برای کنترل و درمان بیماری‌ها اساسی است.
بسیار خوب و اگاهی بخش بود
بسیارسپاسگزارم آقای دکتر ،امیدوارم همیشه در سلامتی ،شادی و آرامش باشید.
بسیار عالی بود نکات جالبی داشت.
بسیارجامع کامل و مفید بود.