حدود بیستوهشت سال از روزی که سه نفر در واشنگتن با لبخندهای مصنوعی به امید پایان منازعه میان اسرائیل و فلسطین در پیمان اسلو با یکدیگر دست میدادند گذشته است. این پیمان در حالی شکل گرفت که شش سال از انتفاضه اول بی هیچ نتیجهای گذشته و تنها رد پای خون و خشونت از آن باقی مانده بود.
در دهه ۱۹۹۰، دو دیپلمات درجه ۲ نروژی تسهیلگر مذاکراتی شدند که از یکسو نمایندگان اسحاق رابین و شیمون پرز و از سوی دیگر نمایندگان یاسر عرفات (ابو عمار) در آن حضور داشتند. این مذاکرات در حالی زیر سایه بدبینی آغاز شد که به شکل قانونی رابین و عرفات نمیتوانستند یکدیگر را ملاقات کنند. نخستین ملاقات در اسلو با حضور احمد قریع (ابو علا) و حسن عصفور از طرف ساف یا همان تشکیلات خودگردان فلسطینی و دو دیپلمات اسراییلی که خود را در ابتدا اقتصاددان معرفی کرده بودند، آغاز شد و پس از توافق اولیه با درخواست ساف، با حضور نمایندگان سطوح بالاتر از اسرائیل ادامه یافت.
فیلم سینمایی اسلو، روایتگر این مذاکرات پنهانی، یأسها، امیدها و سرخوردگیهای پیدا و پنهان سیاستمداران و تا اندازهای احساسات آنها در قبال ملتهایشان است. سیاستمدارانی که در گذشته زندگی میکنند در حالی که مردمانشان در زمان حال به سر میبرند. فیلم در بیشتر سکانسها، از زاویه دید زوج دیپلمات نروژی روایت میشود که میزبان و تسهیلگر این مذاکراتاند و به نحوی انگیزهای شخصی را برای وارد شدن آنها به این گفتوگوها نشان میدهد.
در سکانسی، مشاور وزیر خارجه اسرائیل که برای بررسی حقوقی سند تنظیمشده آمده، از دیپلمات نروژی میپرسد: «چرا شما دو نفر برای این مذاکرات اقدام کردید و چه نفعی برای شما دارد؟» و دیپلمات پاسخ میدهد: «زمانی در غزه بودم، سرگرم تفریح و کار، دو جوان یکی فلسطینی و یکی اسرائیلی را دیدم که به روی هم اسلحه کشیدند، دیدم ما خوشحال هستیم اما آنها نه!»
فیلم افزون بر دیپلماسی بر روانشناسی سیاسی رهبران و سیاستمداران هم متمرکز میشود که متأثر از پیشینه و وابستگیهای خانوادگی، تربیت، علایق و ویژگیهایی است که در جامعه و خانواده بیرون از دایره سیاست شکل گرفتهاند. گفتوگوها و واکنشهایی که بین این افراد خارج از اتاق مذاکره و در فضای غیر رسمی اتفاق میافتد، نشان میدهد که چگونه طرفین مذاکره گاهی تحت تأثیر عوامل روانشناختی و اشتراکات و ابژههای نسلی، در سختترین لحظات از خود انعطاف نشان میدهند. از سوی دیگر یادآور میشود که چگونه طرفین در این نوع مذاکرات میتوانند با آگاهی از چنین ویژگیهایی در مقاطع حساس موفقتر عمل کنند. مذاکراتی که گاه به جنگی خونین و طولانی منجر شده و گاه گره کور آن با خوردن یک شیرینی وافل باز میشود!
فیلم اسلو محصول کمپانیHBO و سال ۲۰۲۱ است.